در صحیحه ی محمد بن مسلم از حضرت صادق علیه السلام آمده است که فرمود:
هنگامی که خطبه های نماز خوانده می شود، برای احدی سزاوار نیست که سخن بگوید تا وقتی امام از خطبه فارغ شود و بعد از فراغ از خطبه می تواند صحبت کند تا وقتی که نماز برپا می گردد.1
بنابراین، کارهایی از قبیل صحبت کردن، روزنامه خواندن، خوردن و آشامیدن، توجه به چپ و راست و... در هنگام بیان خطبه ها جایز نمی باشد.
1 ـ زنان: نماز جمعه بر این قشر وجوبی ندارد، اگرچه اقامه ی آن از سوی آنان جایز است؛
2 ـ مسافران؛
3 ـ نابینایان؛
4 ـ افراد پیر و ناتوان؛
5 ـ کسانی که فاصله ای بیش از دو فرسخ با محل برگزاری نماز جمعه دارند.1
البته در همه موارد فوق، انجام نماز جمعه جایز است و از نماز ظهر نیز کفایت می کند.
ترتیب وضو:
روش وضو گرفتن به شرح زیراست.
1- دستها را تا مچ و صورت را تا بنا گوش وزیر زنخ و بالای پیشانی و همچنین پاها را تا قوزک سه بار با آب تمیز شستشو می دهند.
2- اوستا یا دعای دست و صورت شستن را که سروش باج نام دارد، می خوانند و به باز و بسته کردن کشتی می پردازند.
3- در صورت نبودن آب به واسطه زخم دست و صورت یا علل دیگر، سه بار دست را بر روی خاک تمیز می زنند و سپس به صورت و پشت دست می کشند که آن را تیمم می گویند.
در زبان پهلوی وضو و تیمم را پادیاب می گویند.
۱--تبیین اثرات نماز
2-تکریم وشخصیت دادن به دانش آموزان
-3-نشاط آفرینی فرهنگی و اعتقادی و خود باوری در دانش آموزان
4-ایجاد رابطه قوی دینی بین معلم و دانش آموز
5-داشتن نمازخانه جذاب و عالی و استفاده از رنگ های دلپذیر
6-باز گو نمودن اهمیت و ضرورت نماز به اولیا دانش آموزان
7-اجرای مسابقات مختلف در خصوص نماز و اهدا جوایز به دانش آموزان برتر
8-داشتن دوستان دینی در مدرسه
9-شرکت معلمین ،مدیر،معاون، در کنار دانش آموزان در نماز جماعت
10-برگزاری نمایشگاه در خصوص نماز از آثار دانش آموزان
11-توزیع کتب دینی و اخلاقی ساده
12-معرفی دانش آموزان نماز گزار و تشویق آنان در حضور دیگران
13-دادن هدیه به هنگام نماز به دانش آموزان
14-استفاده از دانش آموزان خوش صدا برای اذان و ....
15- پخش فیلم های آموزنده در آموزشگاه در خصوص نماز
16-ارتباط مستمر با مساجد و نماز جمعه
17-بیان احادیث شیوا وبلیغ در خصوص نماز
18-استفاده از روحانیون جوان و شاداب و تاثیر گذار
19-داشتن سخنرانی کوتاه و مفید دربین نماز ها
20-اقامه نماز در منزل توسط والدین
21-برگزاری همایش نماز برای دانش آموزان
22-برگزاری همایش نماز برای اولیا
23-داشتن کفتگوی صمیمی با دانش آموزان در خصوص نماز
24-داشتن میزگرد دانش آموزی در خصوص نماز با رهبری کادر مدرسه
25-فعال نمودن شورای مدرسه و انجمن اولیا وداشتن مصوبات اجرایی در خصوص نماز
26-ارائه الگوی عملی مناسب به دانش آموزان
27-معرفی چهر های برتر دینی و ذکر موفقیت های آنان
28-برگزاری اردو های زیارتی و سیا حتی
29-انتخاب بهترین زمان آموزشگاه بعد از اوقات شرعی برای نماز
30-بیان داستا نها و قصه های در خصوص نماز
31 استفاده ازتمثیل و شعر و ادبیات در سخنرانی در خصوص
نماز
32-معرفی دانش آموزان نماز خوان و مومن به صورت منطقه ای به کلیه مدارس
33-چاپ عکس دانش آموزان نماز خوان در جراید محلی
34-ارائه سی دی های آموزشی به دانش آموزان در خصوص نماز
35-اختصاص زمان کوتاهی در آغاز کلاس به بیان آثار نماز توسط همه دبیران در کلاس
36-اختصاص دو روز در هفته در مراسم آغازین به مباحث نماز
37- ایجادرفتار دوستانه برای شرکت در نماز و نبود زور و اجبار
38- ایجاد سرویس های بهداشتی مجهز در مدارس
39-رفتار و کردار عملی کادر مدرسه
40-داشتن کتابخانه غنی با کتاب های سودمند در خصوص نماز
41-نام گذاری کلاس ها و گرو هها با آثار نماز
42-پخش صدای اذان در آموزشگاه به هنگام اوقات شرعی با بلندگو
43-ورود دانش آموزان به نماز خانه با اسقبال صورت گیرد(پخش گلاب)
44-حضور مرتب و همیشگی کادر مدرسه در نماز
45-برگزار ی کلاس های ضمن خدمت برای عوامل اجرایی آموزشگاه
46-برگزاری همایش برای همکاران در خصوص نماز
47-تشویق به موقع همکاران موفق در مورد نماز
48-استفاده از رنگهای آرامش بخش در تزینات نما خانه
49-استشمام بوی عطر و گلاب و نورپردازی جالب نمازخانه
50-اجرای برنامه های متنوع در بین نماز (نمایش،سرودو...)
51-شرکت هفتگی یا ماهانه اولیا در نماز جماعت مدرسه
52-شرکت هفتگی یا ماهانه مسئولین اداری در نماز جماعت مدرسه
53-هم خوانی سوره های نماز در مراسم آغازین یا آغاز همایش ها و برنا مه های آموزشگاه
54-پیروی از اصل مجاورت (وجود کتابخانه و نوار خانه ویا دفتر آموزشگاه در کنار نماز
خانه)
55-ایجاد احساس خوشایند در دانش آموز در پایان هر نماز
56-به کار گیری شیو های جذاب در برپایی نماز جماعت آموزشگاه
57-بیان خاطره های نماز از زبان مسئولین
58-جذب تدریجی دانش آموزان وآموزش صحیح به آنان
59-داشتن گفتگو های خصوصی با دانش آموزان و استفاده از کلمات محبت آمیز
60- داشتن اعتدال ومیانه روی در آموزش دانش آموزان
61-شنا خت روحیات فردی دانش اموزان
62-برگزاری مسابقات ورزشی در خصوص نماز
63-برگزاری کلاس های آموزش خانواده در خصوص نماز
64-پرهیز از سخنرانی های سیاسی و...در مابین نماز
65- تزیین سالن و نماز خانه با احادیث در خصوص نماز
66-بیان آثارعلمی روانی و اخلاقی نماز
67-شرکت در نماز جمعه با شکوه خاص واستقبال گرم از آنان
68-فیلمبرداری از مراسم نماز جماعت آموزشگاه
69-دادن کارنامه نمازبه دانش آموزان و اولیا در پایان هر ترم
70-نظر خواهی از اولیا و دانش آموزان در خصوص چگونگی اجرای نماز جماعت
آموزشگاه
71-آوردن استدلال های قرآنی در خصوص نماز
72-رفع موارد ملال آور و خسته کننده و عوامل حواس پرتی در برگزاری نماز
73-داشتن صبر و انعطاف دربرابر اشتباهات دانش آموزان
74-نظارت مستمر بر فعا لیت ها
75-برگزاری نماز های وحدت در بین مدارس
76-فعال تر نمودن ستاد اقامه نماز منطقه و مدارس
شرایط نماز عبارتست از:
1- پاک بودن از هرگونه کثافت و نجاست
2- پاک بودن لباس از هر نوع پلیدی، نسا و هیرنسا
3- در برداشتن سدره وکشتی ـ کستی. سدره، پیراهن سفید و ساده و گشاد و بی یقه ای است با آستینهای کوتاه که بلندی آن تا زانو است و از پیش، چاکی در میان دارد تا پایان سینه و در آخر آن چاک، کیسه کوچکی دوخته شده است که آن را "کیسه کرفه" (کیسه ثواب) می گویند و نشانه ای از گنجینه اندیشه و گفتار و کردار نیک است. پوشیدن این پیراهن - همچنانکه بستن "کستی" (کشتی) - بر هر زرتشتی که به سن بلوغ (پانزده سالگی) رسیده باشد، واجب است. کشتی یا بند دین و کمربند دینی مزدا پرستان هفتاد و دو نخ از پشم گوسفند است که باید زن موبدی آنها را بریسد و در شش رشته دوازده نخی ببافد. شماره هفتاد و دو نشانه هفتاد و دو هات یسنه (مهمترین بخش اوستا) و دوازده اشاره به دوازده ماه سال دارد و شش یاد آور شش گهنبار (گاهنبار)، یعنی جشنهای دینی ششگانه آفرینش در درازای سال، است. کشتی را بر روی "سدره" (پیراهن دینی که بر تن لخت می پوشند) می بندند. هر کودک زرتشتی باید در سن پانزده سالگی به نشانه آغاز بلوغ و در آمدن به جرگه مزداپرستان سدره بپوشد و کشتی ببندد.
4- شستن دست (از آرنج تا سر دست) و رو (از پس گوش تا چانه و تا میان سر) و پا (تا ساق) هر کدام را سه بار که همان وضو باشد.
5- پاک بودن مکان نماز از هر گونه پلیدی و فساد و نسا
6-محل نماز از کسی به زور گرفته نشده و یا از پول دزدی خریده نشده باشد(غصبی نباشد).
| احکام نمازجمعه | |
| استفتائات مقام معظم رهبری) س 606: نظر جنابعالى درباره شرکت در نماز جمعه با توجه به اینکه در عصر غیبت حضرت حجت «عجل الله تعالى فرجه الشریف» به سر مى بریم، چیست؟ اگر افرادى اعتقاد به عدالت امام جمعه نداشته باشند، آیا تکلیف شرکت در نماز جمعه از آنان ساقط مى شود؟ ج: هر چند نماز جمعه در عصر حاضر واجب تخییرى است و حضور در آن واجب نیست، ولى با توجه به فوائد و آثار شرکت در آن، سزاوار نیست که مؤمنین خود را از برکات حضور در این نماز به مجرد تشکیک در عدالت امام جمعه و یا عذرهاى واهى دیگر، محروم سازند. س 607: معناى وجوب تخییرى در مسأله نماز جمعه چیست؟ ج: معناى آن این است که مکلّف در اداى فریضه واجب ظهر روز جمعه بین خواندن نماز جمعه یا نماز ظهر مخیر است. س 608: نظر جنابعالى در مورد شرکت نکردن در نماز جمعه بر اثر بى مبالاتى، چیست؟ ج: ترک حضور و شرکت نکردن در نماز عبادى سیاسى جمعه به خاطر اهمیت ندادن به آن، شرعا مذموم است. س 609: بعضى از مردم به دلیل عذرهاى واهى و گاهى بر اثر اختلاف دیدگاهها، در نماز جمعه شرکت نمى کنند، نظر جنابعالى در این باره چیست؟ ج: نماز جمعه هر چند واجب تخییرى است، ولى خوددارى از شرکت در آن بصورت دائمى وجه شرعى ندارد. س 610: آیا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مکان دیگرى نزدیک محل اقامه نماز جمعه جایز است؟ ج: این کار فى نفسه اشکال ندارد و موجب برائت ذمّه مکلّف از فریضه ظهر جمعه مى شود، زیرا در عصر حاضر، نماز جمعه واجب تخییرى است، ولى با توجه به اینکه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مکانى نزدیک محل اقامه نماز جمعه باعث تفرقه صفوف مؤمنین مى شود و چه بسا در نظر مردم بى احترامى و اهانت به امام جمعه و کاشف از بى اعتنائى به نماز جمعه است، بنابراین سزاوار است که مؤمنین اقدام به انجام آن نکنند، و حتى در صورتى که مستلزم مفاسد و حرام باشد، واجب است از اقامه آن اجتناب کنند. س 611: آیا خواندن نماز ظهر در فاصله زمانى بین نماز جمعه و نماز عصر، جایز است؟ اگر نماز عصر را شخصى غیر از امام جمعه بخواند، آیا اقتدا به او در نماز عصر جایز است؟ ج: نماز جمعه مجزى از نماز ظهر است، ولى خواندن آن بعد از نماز جمعه از باب احتیاط اشکال ندارد و اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غیر امام جمعه اشکال ندارد، ولى هرگاه بخواهد با مراعات احتیاط در خواندن نماز ظهر پس از خواندن نماز جمعه نماز عصر را به جماعت بخواند، احتیاط کامل این است که به کسى اقتدا نماید که نماز ظهر را احتیاطا بعد از نماز جمعه خوانده است. س 612: اگر امام جمعه نماز ظهر را بعد از نماز جمعه نخواند، آیا مأموم مى تواند آن را احتیاطا به جا آورد؟ ج: براى او جایز است. س 613: آیا بر امام جمعه کسب اجازه از حاکم شرع واجب است؟ مراد از حاکم شرع چه کسى است؟ و آیا این حکم در شهرهاى دور دست هم جارى است؟ ج: اصل جواز امامت براى اقامه نماز جمعه متوقف بر این اجازه نیست، ولى ترتب احکام نصب وى براى امامت جمعه متوقف بر این است که منصوب از طرف ولى امر مسلمین باشد و این حکم شامل هر سرزمین و شهرى که ولى امر مسلمین در آن حاکم و مطاع است، مى شود. س 614: آیا جایز است امام جمعه منصوب در صورت نبودن مانع یا معارض نماز جمعه را در غیر از مکانى که براى آنجا نصب شده، اقامه نماید؟ ج: این عمل فى نفسه جایز است، ولى ا حکام انتصاب براى امامت جمعه بر آن مترتب نمى شود. س 615: آیا انتخاب امام جمعه موقت باید به وسیله ولى فقیه باشد یا اینکه خود ائمه جمعه مى توانند افرادى را به عنوان امام جمعه موقت انتخاب نمایند؟ ج: جایز است امام جمعه منصوب شخصى را به عنوان جانشین موقت براى خودش انتخاب کند، ولى بر امامت فرد نائب، احکام انتصاب از طرف ولى فقیه مترتب نمى شود. س 616: اگر مکلّف امام جمعه منصوب را عادل نداند و یادر عدالت او شک داشته باشد، آیا براى حفظ وحدت مسلمانان مى تواند به او اقتدا کند؟ آیا کسى که در نماز جمعه شرکت نمى کند، جایز است دیگران را تشویق به عدم حضور در آن نماید؟ ج: اقتدا به کسى که او را عادل نمى داند و یا در عدالت وى شک دارد، صحیح نیست و نماز جماعت او هم صحیح نمى باشد، ولى حضور و شرکت در نماز جماعت براى حفظ وحدت اشکال ندارد، و در هر صورت حق ندارد دیگران را ترغیب و تشویق به عدم حضور در نماز جمعه کند. س 617: شرکت نکردن در نماز جمعه که براى مکلّف دروغگوئىف امام جمعه آن ثابت شده است، چه حکمى دارد؟ ج: مجرد کشف خلاف چیزى که امام جمعه گفته، دلیل بر دروغگوئى او نیست، زیرا ممکن است گفته او از روى اشتباه یا خطا و یا توریه باشد، و سزاوار نیست انسان به مجرد توهّم خروج امام جمعه از عدالت، خود را از برکات نماز جمعه محروم نماید. س 618: آیا تشخیص و احراز عدالت امام جمعه منصوب از طرف امام راحل یا ولى فقیه عادل، بر مأموم واجب است، یا اینکه انتصاب او به امامت جمعه براى اثبات عدالت وى کافى است؟ ج: اگر نصب او به امامت جمعه موجب وثوق و اطمینان مأموم به عدالت وى شود، در صحت اقتدا به او کافى است. س 619: آیا تعیین امام جماعت براى مساجد از طرف علماى مورد اطمینان، یا تعیین ائمه جمعه از طرف ولىّ امر مسلمین، نوعى شهادت بر عدالت آنان محسوب مى شود یا اینکه باید در باره عدالت آنان تحقیق شود؟ ج: اگر نصب امام جمعه یا جماعت موجب اطمینان به عدالت وى شود، اقتدا به او جایز است. س 620: در صورت شک در عدالت امام جمعه و یا خداى نکرده یقین به عدم آن، آیا اعاده نمازهائى که پشت سر او خوانده ایم، واجب است؟ ج: اگر شک در عدالت یا یقین به عدم عدالت بعد از فراغ از نماز باشد، نمازهاى خوانده شده صحیح است و اعاده آنها واجب نیست. س 621: شرکت در نماز جمعه که از طرف دانشجویان کشورهاى اسلامى در کشورهاى اروپائى و غیر آنها برگزار مى شود و بیشتر شرکت کنندگان در آن و همچنین امام جمعه از برادران اهل سنت هستند، چه حکمى دارد؟ و در این صورت آیا خواندن نماز ظهر بعد از اقامه نماز جمعه واجب است؟ ج: شرکت در آن براى حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان اشکال ندارد و خواندن نماز ظهر واجب نیست. س 622: در یکى از شهرهاى پاکستان مدت چهل سال است که نماز جمعه برگزار مى شود. در حال حاضر شخصى بدون رعایت فاصله شرعى بین دو نماز جمعه، اقدام به برگزارى نماز جمعه دیگرى نموده که منجر به بروز اختلاف بین نمازگزاران شده است، این عمل شرعا چه حکمى دارد؟ ج: انجام هر گونه کارى که منجر به بروز اختلاف بین مؤمنین و پراکندگى صفوف آنان شود، جایز نیست، چه رسد به مثل نماز جمعه که از شعائر اسلامى و از مظاهر وحدت صفوف مسلمانان است. س 623: خطیب مسجد جامع جعفرى در راولپندى اعلام نموده که نماز جمعه به علت کارهاى ساختمانى در آن برگزار نخواهد شد، و اکنون که عملیات تعمیر مسجد به پایان رسیده، با مشکلى مواجه شده ایم و آن اینکه در فاصله چهار کیلومترى ما نماز جمعه در مسجد دیگرى اقامه مى شود. با توجه به مسافت مزبور آیا اقامه نماز جمعه در مسجد جامع جعفرى صحیح است یا خیر؟ ج: اگر فاصله بین دو نماز جمعه یک فرسخ شرعى نباشد، نماز جمعه اى که بعد از نماز جمعه اول برگزار مى شود، باطل است و در صورتى که مقارن هم اقامه شوند هر دو باطل مى باشند. س 624: آیا خواندن نماز جمعه که به صورت جماعت اقامه مى شود، به طور فرادى صحیح است؟ بدین معنى که شخصى نماز جمعه را به صورت فرادى در کنار کسانى که آن را به نحو جماعت برگزار مى کنند، بخواند. ج: از شرائط صحت نماز جمعه، این است که به صورت جماعت اقامه شود. نماز جمعه به نحو فرادى صحیح نیست. س 625: کسى که نمازش شکسته است آیا مى تواند آن را به صورت جماعت پشت سر امام جمعه بخواند؟ ج: نماز جمعه از مأموم مسافر صحیح و مجزى از نماز ظهر است. س 626: آیا ذکر نام مبارک حضرت زهرا سلام الله علیها به عنوان یکى از ائمه مسلمانان در خطبه دوم نماز جمعه واجب است؟ یا اینکه واجب است ذکر نام آن حضرت به قصد استحباب باشد؟ ج: عنوان ائمه مسلمین شامل حضرت زهراى مرضیه علیها السلام نمى شود و ذکر نام مبارک آن حضرت در خطبه نماز جمعه واجب نیست، ولى تبرک جستن به ذکر نام شریف آن حضرت اشکال ندارد، بلکه امرى پسندیده و موجب اجر و ثواب است. س 627: در حالى که امام جمعه نماز جمعه رااقامه مى کند، آیا مأموم مى تواند براى خواندن نماز واجب دیگرى به او اقتدا نماید؟ ج: صحت آن، محل اشکال است. س 628: آیا خواندن خطبه هاى نماز جمعه قبل از وقت ظهر شرعى صحیح است؟ ج: خواندن آن قبل از زوال جائز است، ولى احتیاط آن است که قسمتى از آن در وقت ظهر باشد. س 629: اگر مأموم چیزى از خطبه هاى نماز جمعه را درک نکند، بلکه فقط هنگام نماز حاضر شود و به امام جمعه اقتدا نماید. آیا نماز او صحیح و مجزى است؟ ج: نماز او صحیح و مجزى است، حتى اگر امام را در رکوع رکعت آخر نماز جمعه درک کند. س 630: نماز جمعه در شهر ما یک ساعت و نیم بعد از اذان ظهر اقامه مى شود، آیا این نماز مجزى از نماز ظهر است یا اینکه اعاده آن لازم است؟ ج: وقت نماز جمعه از اول زوال خورشید شروع مى شود و أحوط آن است که از اوائل عرفى زوال در حدود یکى دو ساعت به تأخیر نیفتد. س 631: کسى که توانائى رفتن به نماز جمعه را ندارد، آیا مى تواند نمار ظهر و عصر را در اوائل وقت بخواند یا اینکه باید صبر کند تا نماز جمعه تمام شود و بعد از آن نماز ظهر و عصر را بخواند؟ ج: صبر کردن بر او واجب نیست و مى تواند نماز ظهر و عصر را در اول وقت بخواند. س 632: اگر امام جمعه منصوب، سالم و حاضر در محل برگزارى نماز جمعه باشد، آیا جایز است، که امام جمعه موقت را مکلّف به اقامه نماز جمعه نماید؟ آیا صحیح است به امام جمعه موقت اقتدا کند؟ ج: اقامه نماز جمعه به امامت نایب امام جمعه منصوب و اقتداى امام منصوب به نائب خود اشکال ندارد. |
دهه اول ذیحجه از ایام مهم سال است که عمل خیر و عبادت در آن بسیار مهم است. بیش از ده صفحه در مفاتیح الجنان درباره اهمیت و اعمال عبادی این ایام است.
در اینجا درباره یکی از این عبادتها صحبت می کنیم و چند درس کلی از آن می گیریم:
در مفاتیح الجنان اینگونه آمده است:
خواندن دو رکعت نماز مابین مغرب و عشاء در تمام شبهای این دهه در هر رکعت بعد از حمد یک مرتبه توحید و آیه شریفه :
«وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثِینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسى لِأَخِیهِ هارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدین» ؛
در حقیقت، شیخ عباس قمی رحمه الله این نماز را از کتاب اقبال الأعمال نوشته سید بن طاووس نقل نموده اند که در آن بعد از یک سلسله سند طولانی امام صادق علیه السلام از پدر خود امام باقر علیه السلام اینگونه نقل نموده اند: «پسر عزیزم، هیچگاه نشود که در میان نمازهای مغرب و عشاء در شبهای ده گانه ذی الحجه، این دو رکعت را نخوانی که در هر رکعت آن سوره فاتحه الکتاب و قل هو الله احد یک مرتبه و سپس آیه وَ واعَدْنا مُوسى ... باشد. هرگاه چنین کردی در ثواب حجاج شریک خواهی بود هرچند حج نکرده باشی.»
در اینجا به چند نکته این باره اشاره می کنیم:
اول – خدا از باطن مردم خبر دارد و بر حسب آن پاداش می دهد
در دهه اول ذی حجه حاجیان در سرزمین وحی به سر می برند. کسانی هم که به شرافت حج نائل نشده اند، می توانند اگر در نیتهای خود صادق باشند می توانند با ثواب آنها شریک باشند. سبب این امر آن است که خدا به نیتها آگاه است و فریب ظاهر مردم را نمی خورد.
کسانی که ایمان خود را از شک محفوظ نگه می دارند، تا آخر گوش به فرمان ولی الهی زمان خود می مانند و بقیه به بهانه های مختلف از راه حق خارج می شوند. مثلا عده ای می گویند لابد اتفاق بدی افتاده که موسی دیر کرده است و یا می گفتند ما که بدون خدا نمی توانیم باشیم، حالا که موسی تأخیر کرده بگذار فعلا گوساله پرستی کنیم تا او برگردد
دوم – حضور موسی علیه السلام در وعده گاه خدا
آیه ای که در نماز بالا خوانده می شود، آیه 142 سوره اعراف است:
«و با موسى سى شب وعده گذاشتیم و آن را با [افزودن] ده شب کامل کردیم، پس میعادگاه پروردگارش به چهل شب پایان گرفت، و موسى [هنگامى که به میعادگاه مىرفت] به برادرش هارون گفت: در میان قومم جانشین من باش و به اصلاح برخیز و از راه و روش مفسدان پیروى مکن.»
خلاصه آنکه موسی علیه السلام برای عبادت ویژه و دریافت تورات به مدت سی روز با خدا وعده داشت و به کوه طور رفت و با خدا مناجات می کرد. در مدت غیاب خود، هارون را جانشین خود در میان آنها قرار داد. از انتهای این آیه معلوم می شود که عده ای مفسد هم در میان مردم قوم او وجود داشته اند که موسی علیه السلام درباره آنها به جانشین خود تذکر داده بود.
سوم – حدیث منزلت
در روایات مختلف می خوانیم که پیامبر زمانی که برای جنگ تبوک – در فاصله ای دور از مدینه – حرکت کردند، علی علیه السلام را جانشین خود ساختند. ایشان که همواره در راه خدا و پیامبر دلاوری نموده بود از این که در جنگ شرکت نمی کند ناراحت شد. پیامبر در جواب ایشان فرمودند: راضی نیستی که تو نسبت به من به منزله هارون به موسی باشی بجز آنکه بعد من پیغمبری نخواهد آمد؟
این سخن پیامبر صلی الله علیه و آله به حدیث منزلت معروف است که حاوی یکی از فضایل مهم امیرالمومنین است؛ یعنی داشتن همه مقامات هارون علیه السلام نسبت به موسی علیه السلام مانند برادری، وصایت و جانشینی و عصمت و اولی بودن نسبت به بقیه امت... تنها باید توجه داشته باشیم که علی علیه السلام جزو انبیاء نیست بلکه جزو اوصیاء انبیاء است.
چهارم – تکرار تاریخ قوم بنی اسرائیل در اسلام
پیامبر گرامی فرموده اند که هر آنچه در بنی اسرائیل اتفاق افتاد در این امت هم – مو به مو - اتفاق خواهد افتاد.
«یَکُونُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ کُلُّ مَا کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ حَذْوَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 203»(من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 203)
قرآن به ما می گوید امت موسی علیه السلام در زمانی که ایشان در جامعه حاضر نبود و هارون را به جانشینی نصب فرموده بود دچار تفرقه و بت پرستی شدند و اکثر آنها گمراه شدند.(سوره اعراف، آیات 143 به بعد) با توجه به اینکه علی علیه السلام همان نقش هارون را در امت پیامبر دارد و همه اتفاقات بنی اسرائیل در اسلام تکرار خواهد شد، می توانیم بفهمیم که بعد از پیامبر مردم درباره جانشینی علی علیه السلام دچار گمراهی شدند و اکثرشان راه درست را انتخاب نکردند.
پنجم – ایمان در مواقع شک و ترس و فقر و نقص آزموده می شود
موسی علیه السلام در وعده گاه مشغول عبادت بود و آنقدر در عبادت خود غرق و متمرکز بود که توصیف آن در روایات سبب حیرت است. حکمت خدا اقتضا نمود که زمان بازگشت موسی علیه السلام از سی روز به چهل روز تبدیل شود. در این ده روز سامری فعالیتهای گمراه کننده خود را انجام داد و هرچند هارون علیه السلام توطئه های او را خنثی می نمود، باز عده زیادی از مردم در گمراهی فرو رفتند. اهمیت پیروی از امام حق در اینجا معلوم می شود.
رشدهای یکجانبه مثلا فقط در مسائل اخلاقی یا عبادی یا فکری یا سیاسی، رشد مورد پسند اهل بیت علیهم السلام نیست؛ بلکه رشد همه خوبیها– هر چند به اندازه ای کم– اما به صورت متعادل و همه جانبه برای ایشان اهمیت دارد
کسانی که ایمان خود را از شک محفوظ نگه می دارند، تا آخر گوش به فرمان ولی الهی زمان خود می مانند و بقیه به بهانه های مختلف از راه حق خارج می شوند. مثلا عده ای می گویند لابد اتفاق بدی افتاده که موسی دیر کرده است و یا می گفتند ما که بدون خدا نمی توانیم باشیم، حالا که موسی تأخیر کرده بگذار فعلا گوساله پرستی کنیم تا او برگردد.
ششم - ارتباط حج با اهل بیت
همه کارها و حرفهای اهل بیت علیهم السلام به یکدیگر مربوط است و هرگز پراکنده و بی ربط نیست؛ بنابراین می آموزیم که میان حج و میان مسأله خلافت و جانشینی پیامبر باید رابطه ای وجود داشته باشد.
هفتم – رشد مطلوب دینی رشد همه جانبه است
با مراجعه به بقیه اعمال این دهه متوجه می شویم که بجز مسأله پیروی از امام حق، حقایقی مثل توحید، یکتا دیدن خدا در دلبر بودن و تسبیح خدا و دعا کردن از او و توجه به او در همه چیز هم در مضمون دعاهای این ایام آمده است. علت، آن است که دین همه جانبه است. به عبارت دیگر هر قدر که از جهت محبت و پیروی پیشروی کنیم، توجه به خدا و انجام اعمال عبادی و توجه به اخلاق هم در ما رشد خواهد کرد. از اینجاست که می توانیم بفهمیم که رشدهای یکجانبه مثلا فقط در مسائل اخلاقی یا عبادی یا فکری یا سیاسی، رشد مورد پسند اهل بیت علیهم السلام نیست؛ بلکه رشد همه خوبیها– هر چند به اندازه ای کم– اما به صورت متعادل و همه جانبه برای ایشان اهمیت دارد.
منبع:تبیان
دین مقدس اسلام، بیش از هرچیز به وحدت و یکپارچگی مسلمانان اهمیت داده، می کوشد تا به هر وسیله ی ممکن، این معنا تحقق پیدا کند. از این رو، عواملی که منجر به پراکندگی و گسستگی صفوف مسلمان ها می گردند، در اسلام از منفورترین پدیده ها به شمار می روند. دروغ، غیبت، تهمت، نفاق، سخن چینی و... مفاهیمی از این گونه اند و متقابلاً عوامل و پدیده هایی که به نوعی انسجام و یکپارچگی آنان را حفظ کند، جزو محبوبترین عوامل هستند. در این راستا، نماز جمعه از اهمیت وافری برخوردار است؛ به نحوی که در قرآن اهل ایمان در روز جمعه به برپا داشتن نماز جمعه و دوری از کارهای مخالف آن مأمور گشته اند.
برای نمونه بنگرید به:
الف ـ یا ایّهاالذین امنوا اذا نودی للصّلوة من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکرالله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون1
ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که برای نماز روز جمعه ندا در داده می شود به سوی ذکر خدا بشتابید، و خرید و فروش را رها کنید. اگر بدانید این برای شما بهتر است.
مورد خطاب آیه، اهل ایمان می باشند. بنابراین، «ایمان» مقتضی اهتمام به اقامه ی نماز جمعه، و اعراض و وانهادن کارهای مخالف آن می باشد. «نودی» از ماده ی «نداء»، بانک برآوردن، و در این جا به معنای اذان است؛ زیرا در اسلام ندایی برای نماز جز اذان نداریم. به این ترتیب، هنگامی که صدای اذان نماز جمعه بلند می شود، اهل ایمان موظفند کسب و کار را رها کرده، به سوی نماز که مهمترین یاد خدا است بشتابند.2 مرحوم علامه ی طباطبایی هم به همین مضمون اشاره دارد.3