« استاد عبداللّه گوویلیام » انگلیسی، متولد 1887 میلادی، که در سنّ سی و یک سالگی مسلمان شده بود، افراد زیادی را به اسلام دعوت کرد و به سال 1889 کتاب « آئین اسلام » را به زبان انگلیسی تألیف نمود، و کتاب او در سال 1320 هجری شمسی به زبان فارسی ترجمه شد، ایشان درباره منظره ای که سبب جلب او به اسلام گردیده، می گوید: « با یک کشتی بخاری عازم « طَنجه » در کشور مغرب بودم، ناگهان دریا طوفانی شد و کشتی در حال غرق شدن قرار گرفت، تمام سرنشینان با عجله و اضطراب زیاد مشغول بستن چمدانها و اثاثیه خود شدند، و با هول و هراس به این طرف و آن طرف می دویدند و نمی دانستند باید چه کنند؟ در آن حال عده ای مسلمان را دیدم که در یک صف ایستاده و مشغول عبادت شده اند، کسی از آنان پرسید: چه می کنید؟ آنان گفتند: نماز می خوانیم. آن شخص پرسید: از این که کشتی در حال غرق شدن است، ترسی ندارید؟ یکی از افرادی که به طرف نماز می رفت پاسخ داد: نه، زیرا ما برای خدایی نماز می خوانیم، که همه کارها تحت فرمان اوست، و اگر او بخواهد ما زنده می مانیم، و اگر او بخواهد تسلیم مرگ می شویم ». آری، آن نماز و آن مطالب باعث شد، که « گوویلیام » درباره اسلام به مطالعه و تحقیق بپردازد و سپس مسلمان شود.1
نماز، یادآوری همیشگی یگانگی و عظمت خداوند و ابراز اشتیاق برای راه یافتن در مقام قرب اللّه است. این تغییر حالت دائمی، باعث می شود که امور مادی زندگی، آدمی را در خود غرق نکند. نماز که نحوه برگزاری آن با کمال دقت معین شده است، مسلمان را با اسلام پیوند می زند و او را با شرافت انسانی خویش آشنا می سازد.
نیایش، خواه فردی باشد، خواه اجتماعی، تجلی اشتیاق درونی است برای دریافت جوابی در سکوت هراسناک جهان؛ فرایندی منحصر به فرد. اکتشافی است که به وسیله آن، منِ جوینده در همان لحظه که نفی خودی خویش را می کند، به اثبات وجود خویش می رسد و به این ترتیب، ارزش حقانیّت وجود خویش را به عنوان عامل بالنده ای در حیات جهان، کشف می کند.
در نماز، انسان به خود باز می گردد و همه هستی را در وجود خویش احساس می کند. نماز، انسان با ایمان را به ستایش خدا وا می دارد. در نماز، همه مسلمانانِ جهان در برابر محراب های تمام مساجد که زاویه آنها به سوی کعبه ساخته شده است در صف های فشرده با همدلی و حضور خود، به طور گسترده و عمیقی مجذوب مرکز و بنیاد خود می شوند.
کلمه نماز نشان می دهد که رابطه ای بین انسان و پروردگار وجود دارد؛ زیرا انسان در نماز با خضوع و خشوع در برابر پروردگار و آفریدگار می ایستد. او با بدن نحیف و ضعیف خود در برابر خدای بزرگ قادر و توانا قرار می گیرد. خدایی که بر تمام ذرات هستی حاکم و مدبّر امور در آسمان ها و زمین است.
عبادت روزانه، در واقع فریضه ای است که بشر در قبال رحمت بی کران الهی انجام می دهد و با ادای این وظیفه از خالق متعال مدد می جوید تا در میدان حیات و صحنه تنازع بقا، پیروز گردد.
بهترین وسیله برای درمان بی خوابی، نماز است. نماز، بهترین وسیله ای است که تا کنون برای توسعه اطمینان و تسکین اعصاب و آسایش و نشاط شناخته شده است. به عبارت دقیق تر، مهم ترین وسیله ایجاد آرامش در روان و اعصاب انسان، نماز است.
شخص من، هنوز هم از کشف رمز اثر دعا و نماز عاجزم و این دلیل نمی شود که از آرامش روحی و اتکایی که دعا و نماز برایم به وجود می آورد، بهره مند نشوم. با دلیل یا بی دلیل، برایم مسلّم شده است که اعتقاد به دین در طریق زندگی سعادتمندانه مهم ترین پایگاه است... عبادت و نیایش و ایمان قوی به مذهب، بیش از نیمی از نگرانی های ما را برطرف می سازد. اگر مذهبی در کار نباشد، زندگی پوچ است.
تسبیح و تقدیس ذات پروردگار و عرض نیایش و سپاس به آستان ملکوتی اش در همه مواقع لازم و پرفایده است. بهترین و مناسب ترین موقع نیایش، در سپیده صبح و قبل از طلوع آفتاب و هنگام عصر و غروب و شامگاه است.
روزی نزدیک ظهر به منزل شهید رجایی رفتم. صدای اذان که شنیده شد، ایشان از جا برخاستند و برای اقامه نماز آماده شدند. ایشان را صدا زدند که: غذا آماده است و سرد می شود. اگر اجازه می فرمایید، بیاوریم. شهید رجایی در همان حال فرمودند: «خیر، بعد از نماز». نگاهی به صورت آرام و چهره متبسّم شهید رجایی انداختم. با لبخند به من گفت: «عهد کرده ام هیچ وقت قبل از نماز ناهار نخورم. اگر هم زمانی ناهار را قبل از نماز خوردم و نماز را اول وقت نخواندم، فردایش را روزه بگیرم.» ایشان همیشه می فرمود: «به کار بگویید وقتِ نماز است، به نماز نگویید کار دارم».1
فرزند شهید می گوید:
در شب شهادت پدر، همه اهالی خانه تا صبح بیدار ماندیم. در میان اندوهی که در غمِ از دست دادن ایشان بر خانه حاکم بود، خوب که دقت کردیم، متوجه شدیم که صدای ساعت پدرم است. ایشان برای خواندن نماز شب، ساعت خود را روی دو و نیم تنظیم می کردند. بلند شدیم و زنگ آن را قطع کردیم؛ چون دیگر ایشان در حیات نبودند تا برخیزند و نماز شب بخوانند. او زودتر از زمانی که هر شب نماز می خواند، در خیابان و در میان خون مطهرش نمازش را خوانده بود.